Kolos z Rodos był ogromnym posągiem Heliosa, boga słońca w mitologii greckiej. Stanął na wyspie Rodos i szybko stał się znanym symbolem, umieszczonym też na liście siedmiu cudów świata starożytnego. Chociaż sam posąg nie dotrwał do dzisiejszych czasów, jego historia wciąż przyciąga uwagę – zarówno historyków, jak i miłośników starożytnych dziejów.
Kolos nie był tylko ozdobą wyspy – dla mieszkańców Rodos był świadectwem ich zwycięstwa i niezależności. Jego budowa wiązała się bezpośrednio z odpieraniem ataku na miasto i miała być podziękowaniem bogu Heliosowi za wsparcie podczas wojny. Posąg przypominał o odwadze i sile wyspiarzy, a także o długotrwałej wolności wyspy.
Co to był Kolos z Rodos?
Kolos z Rodos był olbrzymim posągiem przedstawiającym Heliosa. Nie był to jednak zwyczajny pomnik – miał rozmiary, które czyniły go jednym z największych w czasach starożytnych. Posąg ten stał się rozpoznawalnym symbolem wyspy na całym Morzu Śródziemnym i potwierdzał jej znaczenie jako centrum handlu oraz kultury.
Kiedy starożytni żeglarze zbliżali się do Rodos, widok potężnego posągu na tle nieba był dla nich dowodem na siłę i bogactwo wyspy. Nic dziwnego, że bardzo szybko Kolos zaliczono do cudów świata.
Mity i legendy
Kolos z Rodos obrósł wieloma mitami. Najbardziej znany opowiada o tym, że stał rozkrokiem nad wejściem do portu, a statki przepływały pod jego nogami. Taka wizja pojawiła się prawdopodobnie później; starożytna technika nie pozwalała na budowę takiej formy. Inna legenda przypisuje mu latarnię morską trzymaną w ręku. Brakuje jednak dowodów, że posąg faktycznie oświetlał drogę statkom.
Znaczenie dla mieszkańców wyspy
Dla Rodyjczyków Kolos był nie tylko wyrazem zwycięstwa nad Demetriuszem Poliorketesem, ale też podziękowaniem dla Heliosa za ochronę. Posąg powstał z łupów wojennych, więc upamiętniał także minione walki i bohaterstwo. Z czasem stał się ważnym religijnym symbolem i na długo wyróżniał mieszkańców Rodos, których zwano później “Kolosami”.
Jak powstał Kolos z Rodos?
Jego historia zaczęła się po nieudanym oblężeniu wyspy przez Demetriusza w latach 305-304 p.n.e. Rodos była wtedy ważnym portem. Po wygranej wojnie mieszkańcy postanowili wznieść wielki posąg bogu, który według nich pomógł im wytrwać. Na budowę przeznaczono środki uzyskane ze sprzedaży zdobytych podczas oblężenia machin wojennych, w tym słynnej wieży Helepolis.
Etapy budowy
Prace nad posągiem trwały aż 12 lat, od 294 do 282 p.n.e. Nad stworzeniem Kolosa czuwało wielu rzemieślników. Aby budować wyższe partie, wokół posągu usypano kopiec ziemi. Po zakończeniu prac kopiec został usunięty, a posąg stał odsłonięty na widok wszystkich.
Twórca Kolosa
Za projekt i wykonanie odpowiedzialny był Chares z Lindos, rzeźbiarz, który kształcił się u Lizypa. Chares podjął się zaprojektowania największego posągu swoich czasów, który trafił do historii. O samym artyście wiemy niewiele; niektóre przekazy sugerują nawet, że źle zniósł odkrycie drobnej wady, co miało wpłynąć na jego życie.
Z czego zbudowano Kolosa?
| Materiał | Waga (w przybliżeniu) |
|---|---|
| Brąz | ok. 12,7 tony |
| Żelazo | ok. 7,6 tony |
Wnętrze posągu wzmocniono żelazną ramą z wypełnieniem z gliny i kamieni dla zwiększenia stabilności. Brązowe płyty przymocowywano do szkieletu od dołu do góry. Przypuszczalnie oczy Kolosa ozdobione były szlachetnymi kamieniami.
Cel budowy
- Uczcić wygraną w wojnie z Demetriuszem
- Wyrazić wdzięczność Heliosowi
- Pokazać siłę i niezależność wyspy
- Ostrzegać możliwych najeźdźców
- Podkreślać bogactwo i ambicje mieszkańców
Jak zbudowano Kolosa?
Dokładny wygląd Kolosa pozostaje kwestią domysłów, bo nie przetrwały jego szczątki ani szczegółowe opisy. Wiadomo, że nie stał rozkrokiem nad portem, lecz raczej na solidnej podstawie. Dzięki badaniom wiadomo też, że zewnętrzne płyty z brązu przymocowane były do żelaznego szkieletu.
Wysokość i wymiary
| Element | Wysokość |
|---|---|
| Posąg Heliosa | ok. 30-32 m |
| Postument | ok. 10 m |
| Łącznie | ok. 40-42 m |
Kolos był większy niż dziesięciopiętrowy budynek i należał do najwyższych w swoim czasie. Pliniusz Starszy pisał, że nawet po zniszczeniu posągu trudno było objąć dłonią nawet jeden z jego palców u nogi.
Jak wyglądał Kolos?
Posąg przedstawiał boga Heliosa stojącego wyprostowanego, z głową ozdobioną koroną z promieni. Mógł mieć rękę zasłaniającą oczy przed słońcem – na co wskazują starożytne zapisy – lub trzymać pochodnię czy lampion. Prawdopodobnie był częściowo nagi, z płaszczem zarzuconym na ciało.
Jak zniszczono Kolosa?
Kolos z Rodos istniał zaledwie około 66 lat, aż do trzęsienia ziemi, które nawiedziło wyspę w 227 lub 226 p.n.e. Trzęsienie było na tyle silne, że posąg złamał się w kolanach i runął. Choć greccy inżynierowie projektowali go starannie, nie był on w stanie oprzeć się tak dużemu wstrząsowi ziemi.
Katastrofa
Trzęsienie ziemi nie tylko złamało posąg, ale mogło też ujawnić dodatkowe problemy konstrukcyjne, takie jak korozja i osłabienie metalowego szkieletu. To sprawiło, że po upadku mieszkańcy nie zdecydowali się już na odbudowę. Do tego zniechęciła ich także przepowiednia delficka, która uznała odbudowę dzieła za zły znak.
Co stało się z ruinami?
Przez prawie 900 lat pozostałości Kolosa leżały na ziemi i budziły zachwyt odwiedzających. W 653 lub 654 roku n.e., gdy Rodos został zdobyty przez Arabów, resztki posągu sprzedano na złom kupcowi z Syrii. Według legendy rzekomo potrzeba było aż 900 wielbłądów do ich przewiezienia – liczba ta daje obraz wielkości zniszczonego monumentu.
Kolos dziś: znaczenie i dziedzictwo
Chociaż dziś Kolosa nie można zobaczyć, nadal jest on znany jako przykład wyjątkowych umiejętności budowlanych i ambicji starożytnego człowieka. Przez wieki posąg był inspiracją i symbolem odwagi oraz marzeń o wielkich dziełach. Do tej pory naukowcy próbują odtworzyć jego wygląd jedynie na podstawie opisów, rysunków i badań archeologicznych. Kolos wciąż pozostaje zagadką.
Wpływ na kulturę i sztukę
- Wpłynął na budowę takich monumentów jak Statua Wolności w Nowym Jorku i Chrystus Odkupiciel w Rio de Janeiro
- Jest obecny w obrazach, książkach i filmach, często przedstawiany w pozycji rozkrocznej nad portem (co nie jest zgodne z faktami)
- Dla wielu to wciąż symbol wolności i nadziei
Kolos wśród siedmiu cudów świata
Kolos z Rodos znalazł się na liście siedmiu cudów świata starożytnego obok takich budowli jak:
- Piramida Cheopsa
- Wiszące Ogrody Semiramidy
- Świątynia Artemidy w Efezie
- Mauzoleum w Halikarnasie
- Posąg Zeusa w Olimpii
- Latarnia morska na Faros
Jego miejsce na tej liście świadczy o wielkim uznaniu tej konstrukcji w dawnych czasach.
Czy Kolos może powstać na nowo?
Pomysł odbudowy Kolosa pojawia się do dziś. Proponuje się zarówno wierne odtworzenie, jak i postawienie nowoczesnego monumentu inspirowanego starożytnym oryginałem. Jeden z planów przewiduje nawet nową budowlę o wysokości ponad 100 metrów z funkcją muzeum i punktu widokowego. Jednak do tej pory żaden z tych projektów nie został zrealizowany i Kolos pozostaje głównie legendą.
Ciekawostki o Kolosie z Rodos
- Słowo “kolos” początkowo oznaczało po prostu posąg; dopiero po budowie Kolosa z Rodos zaczęło się odnosić do gigantycznych figur.
- Najbardziej rozpowszechniony w popkulturze mit mówi o posągu rozkrokiem nad portem (co technicznie było niemożliwe).
- Kolos pojawia się w powieściach, filmach, komiksach i grach komputerowych.
- W sztuce symbolizuje nie tylko potęgę i wielkość, ale także ulotność dokonań człowieka.
Rodos dzisiaj: zwiedzanie miejsc związanych z Kolosem
Choć Kolosa już nie ma, Rodos jest popularną wyspą odwiedzaną przez turystów. Ma bogatą historię, mnóstwo zabytków z różnych epok oraz wiele atrakcji nawiązujących do dawnego dzieła. Współczesne Rodos przypomina o Kolosie na wiele sposobów: przez pamiątki, nazwy miejsc oraz wydarzenia kulturalne.
Miejsca związane z Kolosem
- Port Mandraki – tradycyjnie uznawany za miejsce, gdzie stały stopy Kolosa (dzisiaj stoją tam dwa posągi jelenia i łani).
- Pałac Wielkich Mistrzów – według niektórych teorii to okolice świątyni Heliosa, w pobliżu której mógł stać Kolos.
- Na całej wyspie znajdziemy ślady inspirowane tą legendą w nazwach ulic, sklepów czy muzeów.
Odwiedzając Rodos, można nie tylko zobaczyć piękne zabytki i urokliwe miejsca, ale też poczuć ducha historii i wyobrazić sobie dawną wielkość Kolosa.
