Najstarsze drzewo w Polsce

Jeśli zastanawiasz się, które drzewo jest najstarsze w Polsce, musisz odwiedzić miejscowość Henryków Lubański na Dolnym Śląsku. Tam, tuż przy ścianie stodoły w gospodarstwie numer 293, rośnie niezwykły cis pospolity. To właśnie on uznawany jest za najstarsze drzewo w kraju – jego wiek budzi duży szacunek i sprawia, że można zacząć rozmyślać o tym, jak długo rośliny mogą przetrwać.

Cis z Henrykowa Lubańskiego może mieć nawet ponad 1000 lat. Dzięki temu jest jednym z najstarszych świadków historii nie tylko Polski, ale i Europy. Poniżej poznasz szczegóły dotyczące tego niezwykłego drzewa, dowiesz się o jego historii, obecnym stanie i o tym, dlaczego cisy są tak cenione i długowieczne.

Czym jest najstarsze drzewo w Polsce?

Najstarszym drzewem w Polsce jest cis pospolity (Taxus baccata), który rośnie w Henrykowie Lubańskim. Szacuje się, że ma między 1250 a nawet 1300 lat, choć niektóre źródła podają, że może być jeszcze starszy. To bardzo stary okaz, który pamięta początki polskiej państwowości.

Cisy potrafią żyć tak długo, ponieważ rosną bardzo powoli i są odporne na niesprzyjające warunki. Mają twarde, elastyczne drewno odporne na gnicie i grzyby, przez co rzadziej padają ofiarą chorób czy szkodników. Z tego powodu kiedyś używano ich do produkcji łuków i ozdabiania mebli.

Które gatunki drzew najdłużej żyją w Polsce?

• Cisy – mogą dożywać ponad 1000 lat, jak widać na przykładzie Cisa Henrykowskiego.
• Dęby – znane są z długowieczności. Niektóre polskie dęby mają nawet 700-800 lat.
• Lipy – również żyją setki lat, niektóre przekraczają 500 lat wieku.
• Modrzewie – w odpowiednich warunkach też bywają bardzo stare.

Jak bada się wiek starych drzew?

Określenie wieku bardzo starego drzewa nie jest łatwe. Najdokładniejsza jest metoda dendrochronologiczna, czyli liczenie słojów po wyciągnięciu próbki z pnia. Każdy słój to jeden rok życia drzewa. Nie zawsze jednak udaje się pobrać próbkę z wnętrza pnia, szczególnie gdy drzewo jest częściowo spróchniałe. Wtedy stosuje się inne sposoby, na przykład datowanie radiowęglowe fragmentów drewna albo obliczanie wieku na podstawie grubości pnia i typowego tempa wzrostu danego gatunku. Przez to liczba lat podawana w opisach takich drzew jest zawsze przybliżona.

Cis Henrykowski – Najstarsze drzewo w Polsce

Cis Henrykowski jest symbolem długowieczności i siły natury. Przetrwał setki lat w tych samych miejscu i jest dziś nie tylko ciekawostką przyrodniczą, ale także ważną częścią lokalnej historii oraz krajobrazu.

Mimo upływu wieków i różnych przeciwności losu, drzewo wciąż rośnie i zadziwia odwiedzających. Pokazuje, jak ważna jest ochrona starych drzew, które są cenną częścią naszego środowiska przyrodniczego.

Gdzie można zobaczyć Cisa Henrykowskiego?

Cis Henrykowski rośnie w Henrykowie Lubańskim, w województwie dolnośląskim, niedaleko Lubania. Nie znajduje się w lesie albo na odludziu, lecz tuż przy wiejskim gospodarstwie, obok stodoły. Ta bliskość ludzi przez wieki pokazuje, jak przyroda i człowiek mogą żyć obok siebie.

Henryków Lubański jest łatwo dostępny, a samo drzewo jako atrakcja turystyczna jest dobrze oznaczone. Warto odwiedzić to miejsce i zobaczyć z bliska najstarsze drzewo w Polsce.

Do jakiego gatunku należy najstarsze drzewo w Polsce?

Najstarsze drzewo w Polsce to cis pospolity (Taxus baccata). Jest to drzewo iglaste, które w naszym kraju rośnie naturalnie, jednak obecnie jest pod ścisłą ochroną, bo grozi mu wyginięcie. Cisy rozpoznasz po ciemnozielonych igłach i czerwonych owocach – trzeba uważać, bo ich nasiona są trujące.

Cis rośnie powoli, ale za to żyje wyjątkowo długo i dobrze toleruje cień oraz przycinanie, dlatego sadzi się go również w parkach i ogrodach jako żywopłot lub roślinę ozdobną.

Ile lat ma Cis Henrykowski?

Wiek Cisa Henrykowskiego zależy od źródła i użytej metody pomiaru czy badań. Najczęściej pojawia się wiek 1250-1300 lat, ale są też szacunki, które określają go na 1300-1500 lat. Biuro Rekordów w 2023 roku wskazywało, że drzewo może pochodzić z około 724 roku, czyli w 2025 roku będzie miało już 1301 lat.

Niezależnie od dokładnej liczby – jest to najstarszy znany cis w Polsce i jeden z najstarszych w Europie Środkowej.

Jakie są obecne rozmiary drzewa?

Obecne rozmiary są mniejsze niż dawniej – m.in. przez zniszczenia podczas burzy w 1989 roku, gdy jedna z głównych gałęzi została uszkodzona. Trzeba jednak pamiętać, że jak na cisa to i tak bardzo duże drzewo, bo cisy rosną naprawdę powoli.

Czy Cis Henrykowski ma swoje imię?

Drzewo znane jest jako Cis Henrykowski (od miejscowości), choć nie ma własnego, nadanego imienia. Młode cisy rosnące w okolicy otrzymały imiona Henryk lub Henryka, co jest ukłonem w stronę znanych osób noszących te imiona oraz samego miejsca. To symboliczny gest podkreślający wagę tego drzewa dla okolicy.

Cis Henrykowski – historia i znaczenie

To nie tylko drzewo – Cis Henrykowski jest żywą pamiątką historii. Przetrwał wiele wydarzeń, które zmieniały okolicę i kraj. Wzbudza zainteresowanie zarówno wśród lokalnych mieszkańców, jak i turystów czy przyrodników.

Dzięki swojemu wiekowi pozwala sobie wyobrazić, jak wyglądała Polska setki lat temu i jak zmieniało się otoczenie przez kolejne pokolenia.

Co wydarzyło się w życiu Cisa Henrykowskiego?

• W 1813 roku, w trakcie wojen napoleońskich, pień został uszkodzony przez żołnierzy kozackich.
• W 1945 roku podczas II wojny światowej drzewo trafił pocisk artyleryjski.
• W 1989 roku wielka burza złamała dużą gałąź, przez co obwód pnia się zmniejszył.

Jakie opowieści towarzyszą drzewu?

Cis Henrykowski wiąże się z licznymi legendami. Jedna mówi, że został posadzony po budowie lokalnego kościoła, na cześć księżnej Jadwigi. Inna podaje, że ma on magiczną moc i chroni przed złymi duchami. Choć nie można tego potwierdzić naukowo, podkreśla to, jak ważne były dawne drzewa dla ludzi i ich tradycji.

Od kiedy drzewo jest pod ochroną?

Cis Henrykowski został objęty oficjalną ochroną jako pomnik przyrody 6 kwietnia 1992 roku. Oznacza to specjalne przepisy chroniące go przed zniszczeniem. Cisy były jednak cenione od dawna – już w XV wieku za króla Władysława Jagiełły zakazano ich wycinki, bo były bardzo cenne. To pokazuje, że o tych drzewach pamiętano już od wieków.

Zdrowie i ochrona najstarszego drzewa

Chociaż Cis Henrykowski przetrwał setki lat, teraz zmaga się z problemami zdrowotnymi. Największe szkody wyrządziła utrata jednej z głównych gałęzi w 1989 roku, ale też wcześniejsze uszkodzenia – przez żołnierzy i podczas wojny – sprawiły, że jego stan osłabł.

Stare drzewa są bardziej podatne na choroby, grzyby i szkodniki. Dlatego Cis Henrykowski wymaga ciągłej opieki i obserwacji, żeby mógł rosnąć jak najdłużej.

Dlaczego stan zdrowia jest oceniany jako słaby?

• Skutki burzy w 1989 roku – złamanie dużej gałęzi, która wcześniej stanowiła główną część drzewa.
• Dodatkowe uszkodzenia pnia przez ludzi i podczas wojny – mogły naruszyć drzewo i ułatwić dostęp infekcjom grzybiczym.
• Naturalne starzenie się – starsze drzewa słabiej pobierają wodę, mają gorszy system korzeniowy i trudniej im się regenerować.

Jak teraz dba się o Cisa Henrykowskiego?

• Stały monitoring stanu zdrowia przez specjalistów.
• Wokół drzewa stanęło rusztowanie ochronne wspierające konary.
• Zamontowano spryskiwacze i nawilżacze, żeby cis miał wilgotne powietrze i ziemię.
• Korzenie chroni się siatkami przed gryzoniami, a zimą drzewo osłania się folią.
• W latach 90. przeprowadzono specjalne zabiegi wzmacniające, a w 2016 roku wykonano kolejne prace pielęgnacyjne.
• W 2021 roku podjęto dodatkową opiekę w ramach współpracy lokalnych organizacji oraz sieci sklepów Biedronka – rozbudowano nawadnianie i poprawiono osłony na korzeniach.

Znaczenie najstarszego drzewa dla regionu

Cis Henrykowski jest wyjątkowy nie tylko dla przyrodników. Stał się ważną częścią dziedzictwa regionu – przyciąga turystów, pomaga budować poczucie dumy lokalnej społeczności i ożywia zainteresowanie historią miejsca. W ekosystemie działa jako kryjówka i dom dla wielu gatunków roślin i zwierząt.

Jakie ma znaczenie dla mieszkańców?

Mieszkańcy Henrykowa Lubańskiego są dumni z Cisa Henrykowskiego. Dzięki niemu miejscowość znana jest w kraju. Drzewo jest również powodem do przeprowadzania różnych wydarzeń i akcji ochronnych, w które włączają się lokalni ludzie.

Henryków Lubański – co jeszcze zobaczyć?

• Barokowy kościół św. Mikołaja i dawne zabudowania kościelne.
• Ślady po dawnych ośrodkach przędzalnictwa i produkcji kołowrotków.
• Zabytkowe miejsca związane z Siostrami Magdalenkami i czasami wojen napoleońskich.

Mimo zniszczeń w czasie II wojny światowej, wieś została odbudowana i jest ciekawym miejscem na krótki wypad, szczególnie żeby zobaczyć najstarsze drzewo w Polsce.

Najstarsze drzewa w Polsce – lista

Choć Cis Henrykowski jest najstarszy, warto wiedzieć, że w Polsce jest więcej wiekowych drzew – różne gatunki, różne regiony, różne historie. Łączy je to, że wszystkie zostały pomnikami przyrody i zasługują na ochronę oraz szacunek.

Najstarsze drzewa w Polsce – wybrane przykłady:

Gdzie szukać starych drzew w Polsce?

• Parki narodowe (np. Białowieski Park Narodowy, Puszcza Białowieska).
• Rezerwaty przyrody, parki miejskie, stare aleje i ogrody.
• Informacje o określonych pomnikach przyrody znajdziesz na stronach lokalnych urzędów lub regionalnych dyrekcji ochrony środowiska.

Cis Henrykowski to prawdziwy skarb polskiej natury i historii. Mimo trudności zdrowotnych, dzięki opiece specjalistów wciąż rośnie i zachwyca kolejne pokolenia. Wizyta przy tym drzewie daje poczucie kontaktu z przeszłością i pokazuje, jak silna potrafi być natura. W Polsce jest też wiele innych wiekowych drzew, z którymi łączą się ciekawe historie. Na świecie można spotkać jeszcze starsze okazy, jak cyprysy patagońskie czy świerk Old Tjikko w Szwecji, który rośnie już prawie 10 tysięcy lat! To dowód, że świat drzew dalej kryje wiele tajemnic i pokazuje, jak długo może trwać życie na Ziemi.