Zastanawiasz się, co oznacza skrót OZE? To Odnawialne Źródła Energii – są one coraz ważniejsze we współczesnej energetyce. W skrócie, OZE to takie źródła energii, które podczas użytkowania nie wyczerpują się, bo ich zasoby odnawiają się szybko. Przeciwieństwem OZE są paliwa kopalne, jak węgiel, ropa naftowa czy gaz, których zasoby w końcu się skończą. Energia ze słońca, wiatru czy wody będzie dostępna tak długo, jak istnieje Ziemia. To ta cecha sprawia, że OZE odgrywają ważną rolę w planach ochrony klimatu i w działaniach na rzecz środowiska.
OZE – co to jest? Prosta definicja i kluczowe informacje
Aby łatwiej zrozumieć, czym są Odnawialne Źródła Energii, warto przyjrzeć się ich wyjaśnieniu oraz rodzajom. OZE to nie tylko technologia – to także pojęcie opisane w przepisach i mające znaczenie dla ochrony środowiska.
OZE według polskiego prawa
W Polsce OZE zostały zdefiniowane ustawą z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii. Zgodnie z tą ustawą OZE to „odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię słoneczną, energię aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego i z biopłynów”. Ten wykaz pokazuje, że odnawialna energetyka obejmuje wiele różnych rozwiązań. Ustawa zobowiązuje też do kupowania prądu pochodzącego z OZE, by wspierać ten sektor.
Polska w 2015 roku wyznaczyła sobie cel: by do 2020 roku 15% zużywanej energii pochodziło z OZE – i udało się go osiągnąć lub nawet przekroczyć. Wprowadzono też wsparcie dla prosumentów, czyli osób jednocześnie produkujących i używających energii z własnych, małych instalacji. Dzięki temu można rozliczać nadwyżki energii. Taki system daje większe możliwości indywidualnym użytkownikom i wspiera lokalną produkcję zielonej energii.
Jakie rodzaje OZE wyróżniamy?
Źródeł energii odnawialnej jest sporo – korzystamy w nich prosto z sił przyrody. Najczęściej spotykane są:
- Energia słoneczna: Najbardziej powszechne źródło energii odnawialnej. Do Ziemi dociera znacznie więcej energii słonecznej, niż świat rzeczywiście potrzebuje. Stosuje się ją w panelach fotowoltaicznych (prąd) oraz kolektorach słonecznych (ciepło). W Polsce wiele osób wybiera już własne panele słoneczne.
- Energia wiatru: Część energii słonecznej przekształca się w energię wiatru. Do produkcji prądu wykorzystuje się turbiny wiatrowe, które mogą powstać zarówno na lądzie, jak i na morzu.
- Energia wodna: Prąd uzyskujemy z ruchu lub spadku wody w elektrowniach wodnych. Na świecie to najczęściej wykorzystywane odnawialne źródło energii. W Polsce korzysta się głównie z małych elektrowni na rzekach.
- Energia geotermalna: To ciepło znajdujące się w skałach lub wodach podziemnych. Najczęściej wykorzystuje się ją do ogrzewania przy pomocy pomp ciepła, co nie zależy od warunków pogodowych.
- Biomasa: Składają się na nią na przykład odpady i resztki z rolnictwa, leśnictwa czy przemysłu, które da się spalić lub inaczej wykorzystać do produkcji energii. Często zamiast węgla w elektrowniach stosuje się właśnie biomasę.
- Biogaz, biopłyny, biopaliwa: Powstają z biomasy i mogą służyć do produkcji prądu, ciepła lub jako paliwo w pojazdach.
- Energia fal, prądów morskich i pływów: To mniejsze, ale coraz częściej spotykane źródła energii, zwłaszcza w krajach nadmorskich.
| Rodzaj OZE | Przykłady zastosowań |
|---|---|
| Energia słoneczna | Panele fotowoltaiczne, kolektory słoneczne |
| Energia wiatru | Turbiny wiatrowe na lądzie i morzu |
| Energia wodna | Elektrownie wodne |
| Energia geotermalna | Pompy ciepła, ogrzewanie geotermalne |
| Biomasa | Paliwa stałe, biogaz |
| Biogaz, biopaliwa | Prąd, ciepło, paliwo do pojazdów |
| Energia morza | Elektrownie wykorzystujące fale i pływy |
Do przeciwieństw OZE zaliczamy nieodnawialne źródła energii, których zasoby nie uzupełniają się lub robią to bardzo powoli. Należą do nich paliwa kopalne oraz uran. Przejście z tradycyjnych, nieodnawialnych źródeł energii na OZE pcha rozwój energetyki w Polsce i na świecie.
OZE – najważniejsze pytania i kluczowe informacje
Odnawialne źródła energii są źródłem wielu pytań. Poniżej kilka popularnych wątpliwości i wyjaśnień.
Czy OZE mogą zastąpić energię jądrową?
To częste pytanie, gdy mówimy o zmianach w energetyce. Energia jądrowa jest niskoemisyjna, ale nie jest zaliczana do OZE – korzysta z uranu, który jest nieodnawialny. Wyjątkiem są niektóre zamknięte cykle, na przykład w Rosji, gdzie przetwarza się paliwo kilka razy. Unia Europejska oraz Międzynarodowa Agencja Energii nie zaliczają jej do OZE, ale doceniają jej znaczenie w ograniczaniu emisji CO2. Raport Komisji Europejskiej z 2021 roku pokazał, że nie ma dowodów na to, że energetyka jądrowa jest groźniejsza dla ludzi lub przyrody niż inne sposoby wytwarzania energii. Z tego powodu często współistnieje z OZE w miksie energetycznym.
Najważniejsze fakty i błędy związane z OZE
Odnawialnym źródłom energii przypisuje się różne cechy – niektóre są prawdziwe, inne nie do końca. Sprawdźmy:
Prawdziwe informacje:
- OZE się nie kończą: Wiatr, słońce, woda czy energia wnętrza Ziemi – te źródła są dostępne praktycznie cały czas.
- OZE pomagają zmniejszyć zanieczyszczenie: Instalacje jak panele słoneczne czy pompy ciepła prawie nie wydzielają spalin, co działa na korzyść środowiska.
- OZE wspierają niezależność energetyczną: Różne źródła energii zmniejszają zależność od importu paliw, zwłaszcza jeśli prąd produkujemy sami, na przykład przez panele na dachu.
- Koszty OZE spadają: Dzięki rozwojowi technologii urządzenia do produkcji energii z OZE są coraz tańsze, a korzystanie z nich łatwiejsze.
- OZE wpisują się w ochronę przyrody: Zielona energia pomaga łączyć potrzeby środowiska i gospodarki.
- Dostępne są dofinansowania: W Polsce i innych krajach Unii Europejskiej działa wiele programów obniżających koszty instalacji OZE, takich jak „Mój Prąd” czy „Czyste Powietrze”.
Mity i błędne przekonania:
- OZE są zawsze droższe niż paliwa kopalne: Choć na początku inwestycja może być większa, przez niższe rachunki na przestrzeni lat często wyjdziemy na plus. Warto pamiętać też o dodatkowych kosztach i wsparciu dla każdej formy produkcji energii, nie tylko OZE.
- OZE są niewystarczająco stabilne: Produkcja prądu z wiatru i słońca zależy od pogody, ale nowe sposoby magazynowania energii i elastyczne sieci przesyłowe pomagają rozwiązać ten problem. Nadal jednak potrzebne są dodatkowe źródła wsparcia, zwłaszcza podczas złej pogody.
- Energia z wiatru i wody jest zawsze ekologiczna: Niektóre inwestycje mogą szkodzić lokalnym ekosystemom (np. duże tamy) albo powodować hałas (turbiny wiatrowe). Planowanie takich instalacji powinno brać to pod uwagę.
- Biomasa zawsze jest neutralna klimatycznie: W praktyce spalanie biomasy może powodować emisje CO2 i innych substancji, szczególnie gdy surowce trzeba transportować na duże odległości. W Polsce często używa się biomasy razem z węglem, co bywa przedmiotem dyskusji.
Odnawialne źródła energii to dziś bardzo ważna część energetyki. Ich rozbudowa daje wiele korzyści – dla środowiska i dla naszego bezpieczeństwa energetycznego. Choć wymagają dokładnego zaplanowania i inwestycji w sieci oraz magazyny energii, coraz więcej ludzi i firm decyduje się na takie rozwiązania, bo patrząc na układ sił w energetyce, to zielony prąd ma przyszłość.
