Większość ludzi kojarzy wynalazcę telefonu z jednym nazwiskiem – Alexander Graham Bell. To właśnie on otrzymał pierwszy patent na telefon w 1876 roku. Jednak losy tego wynalazku są bogatsze niż się wydaje. Na drodze do pierwszych rozmów na odległość pojawiło się wielu wynalazców, lata niezależnych badań, a nawet ostre walki o prawa patentowe. Zanim przedstawimy wynalazcę i kluczowe fakty, warto się cofnąć i zobaczyć, jak w ogóle narodziła się idea przesyłania głosu na odległość.
Samo słowo “telefon” pochodzi z języka greckiego: “téle” oznacza “daleki”, a “phōnē” – “głos”. Ludzie już dawno temu szukali sposobów na przekazywanie dźwięków na odległość. Przykładem tego są proste urządzenia z Chin i starożytności, takie jak telefon puszkowy – dwa pojemniki połączone napiętym sznurkiem. W XVII wieku Robert Hooke w Anglii przeprowadził testy takiego wynalazku – uzyskał połączenie głosowe na aż 800 metrów. Były to jednak czysto mechaniczne rozwiązania, a nie elektryczne przesyłanie głosu, które miało dopiero nadejść.
Naprawdę duże zmiany umożliwił rozwój elektryczności i wynalezienie telegrafu w 1837 roku przez Charlesa Wheatstone’a i Williama Cooke’a. Niedługo potem Samuel Morse i Alfred Vail opracowali kod Morse’a, dzięki któremu można było przesyłać wiadomości tekstowe za pomocą impulsów elektrycznych. To właśnie telegraf jest najsilniejszym poprzednikiem telefonu. Wynalazcy, którzy pracowali nad telefonią, bazowali na tych rozwiązaniach, usiłując zamienić sygnały elektryczne w ludzki głos.
Droga od telegrafu do telefonu
Telegraf pozwolił na błyskawiczne przesyłanie informacji na dużą odległość. Miał jednak minusy: obsługa wymagała znajomości alfabetu Morse’a i nie można było przesyłać mowy. To sprawiło, że kolejnym celem stało się przekazywanie głosu bezpośrednio, bez kodowania tekstu.
Okazało się, że prąd elektryczny może nie tylko przesyłać sygnały w systemie zero-jedynkowym (kropki i kreski), lecz także przenosić informację o charakterystyce fali dźwiękowej. Na tej bazie naukowcy zaczęli szukać sposobu na przesyłanie rozmów.
Wkład telegrafu w rozwój telefonu
Dzięki doświadczeniom zdobytym przy budowie telegrafu zaczęto eksperymenty nad przekazywaniem dźwięku. Wynalazcy próbowali zamienić fale dźwiękowe na zmienne sygnały elektryczne, a potem z powrotem na głos u odbiorcy. Rozwój wiedzy o elektryczności, elektromagnesach i obwodach elektrycznych miał kluczowe znaczenie dla tych prób.
Lata badań i testów różnych rozwiązań przyniosły efekty i stopniowo utorowały drogę do powstania telefonu.
Pierwsze prototypy telefonu
Prototypy telefonów z XIX wieku były bardzo dalekie od dzisiejszych smartfonów. Najważniejszy z nich, ten skonstruowany przez Bella, wyglądał bardzo prosto. Składał się z tuby z membraną, igły zanurzonej w kwasie, kilku przewodów, baterii oraz elektromagnesu.
Początkowo elementy telefonu (jak mikrofon i słuchawka) były od siebie oddzielone, więc użytkownik musiał przykładać je na zmianę do ust lub ucha. Jakość dźwięku była zła i trzeba było zachować ciszę, ale eksperymenty te pokazały, że przesyłanie głosu na odległość jest możliwe.
Kto tak naprawdę wynalazł telefon? Najważniejsze informacje
Choć historia telefonu pełna jest nieporozumień i wielu innowatorów prowadziło podobne badania prawie równocześnie, najczęściej wymienianym wynalazcą jest Alexander Graham Bell. To właśnie on pierwszy uzyskał patent na telefon, a potem założył firmę Bell Telephone Company. Jednak inni również byli blisko tego przełomu.
Kim był Alexander Graham Bell?
Alexander Graham Bell urodził się w 1847 roku w Edynburgu, a jego rodzina zajmowała się badaniami nad mową i słuchem. Bell pomagał osobom niesłyszącym, między innymi z powodu głuchoty matki. Skonstruowanie urządzenia pozwalającego im się komunikować było dla niego ważne.
Po przeprowadzce do Kanady został profesorem w Bostonie. Tam rozpoczął eksperymenty z przesyłaniem dźwięku i rozpoczął prace nad swoim wynalazkiem.
Jak doszło do opatentowania telefonu?
14 lutego 1876 roku Bell złożył wniosek o patent na telefon. Tego samego dnia, tylko kilka godzin później, podobny wniosek złożył Elisha Gray. Zapoczątkowało to lata sporów sądowych o pierwszeństwo.
Bellowi przyznano patent pod numerem 174,465. Dzięki temu mógł rozwinąć przemysł telekomunikacyjny i wkrótce założyć firmę, która stała się wielkim przedsiębiorstwem.
| Wynalazca | Kraj | Data patentu/zgłoszenia | Rola |
|---|---|---|---|
| Alexander Graham Bell | Szkocja/USA | 1876 | Otrzymał pierwszy patent |
| Elisha Gray | USA | 1876 (wniosek kilka godzin po Belli) | Konkurencyjny projekt |
| Antonio Meucci | Włochy/USA | 1857 (prototyp), 1871 (zastrzeżenie patentowe) | Wczesny prototyp, brak środków na patent |
Spór o pierwszeństwo
Pojawiło się wielu wynalazców, którzy twierdzili, że telefon to ich pomysł. Antonio Meucci już w latach 50. XIX wieku skonstruował własny “teletrofono”, a Niemiec Philipp Reis zbudował własny rodzaj telefonu (choć nie działał on do końca poprawnie).
Wielu badaczy było blisko przełomu. Decydująca okazała się szybkość załatwienia formalności i możliwości finansowe. Bellowi się to udało, ale procesy sądowe toczyły się przez wiele lat.
Pozostali wynalazcy i ich wkład
Chociaż Bell uznawany jest za wynalazcę telefonu, słuszne jest wspomnienie takich osób jak Elisha Gray i Antonio Meucci. To oni również przyczynili się do rozwoju urządzenia i mogli zostać zapomniani jedynie przez splot okoliczności i brak środków finansowych.
Elisha Gray
Gray był wynalazcą z USA i pracował także nad urządzeniem do przesyłu głosu. Jego najważniejszy prototyp wykorzystywał tzw. mikrofon wodny, w którym igła zanurzona w elektrolicie zmieniała opór elektryczny. 14 lutego 1876 roku Gray złożył zgłoszenie – kilka godzin po Belli, co przesądziło o uznaniu Bella za wynalazcę telefonu przez urząd patentowy.
Antonio Meucci
Meucci był włoskim imigrantem w USA. Skonstruował swój “teletrofono”, by pomagać chorej żonie w komunikacji między kondygnacjami domu. W 1860 roku pokazał publicznie swój wynalazek, a w 1871 roku złożył zastrzeżenie patentowe, którego później nie przedłużył z powodu braku pieniędzy.
Przez lata próbował dochodzić praw do wynalazku, bez skutku. Po latach, w 2002 roku, Kongres Stanów Zjednoczonych oficjalnie uznał jego wkład w powstanie telefonu.
Jak działał pierwszy telefon?
Pierwszy telefon, zaprojektowany przez Bella w 1876 roku, to urządzenie bardzo proste konstrukcyjnie. Składał się z tuby z membraną, igły zanurzonej w kwasie, kilku przewodów, baterii oraz elektromagnesu.
- Głos docierał do membrany, która wprawiała igłę w ruch.
- Igła zanurzona w kwasie zmieniała opór elektryczny, w zależności od drgań.
- Przez obwód płynął prąd z baterii, a zmiany oporu wpływały na prąd w elektromagnesie odbiornika.
- Elektromagnes wprawiał w ruch membranę u odbiorcy, odtwarzając dźwięki.
Mikrofon i słuchawka były oddzielone. Połączenie było możliwe tylko przy dużej ciszy, a głos słabo słyszalny. Przełomem stał się mikrofon węglowy, wynaleziony przez Thomasa Edisona w 1877 roku – dał on dużo lepszą jakość dźwięku i większy zasięg.
Zasada działania – prosty opis
- Dźwięk wprawia membranę w ruch.
- Membrana porusza igłę w kwasie.
- To zmienia prąd w przewodach.
- Zmieniający się prąd w elektromagnesie u odbiorcy wprawia w ruch drugą membranę.
- Powstaje dźwięk po drugiej stronie przewodu.
Najczęściej zadawane pytania o wynalezienie telefonu
Choć większość osób zna jedną odpowiedź na pytanie o wynalazcę telefonu, w rzeczywistości za powstaniem tego wynalazku kryje się wielu badaczy i długie lata prób. Często zadawane pytania:
Kto naprawdę wynalazł telefon?
Formalnie – Alexander Graham Bell, który pojawił się pierwszy w urzędzie patentowym. Technicznie – wielu wynalazców doszło do podobnych rozwiązań, lecz Bell był tym, który najszybciej je opatentował i wdrożył na szeroką skalę.
Dlaczego trwa spór o pierwszeństwo?
Telefon dał nie tylko sławę, ale i ogromne zyski z patentów. Często decydowały pieniądze i szybkość. Inni wynalazcy – Meucci czy Gray – byli bardzo blisko sukcesu, niektórzy z powodu biedy stracili swoją szansę. Ich historia pokazuje, jak wielkie znaczenie mają szczęście i okoliczności, a nie zawsze sam pomysł.
Jak rozwijał się telefon po wynalezieniu?
Od czasów pierwszego telefonu do dziś zaszło wiele zmian. Najważniejsze kroki to:
- Wynalezienie mikrofonu węglowego – lepsza jakość dźwięku
- Pojawienie się central telefonicznych – łatwiejsze łączenie rozmów
- Telefon z tarczą numerową, a później z klawiaturą
- W Polsce pierwszy telefon pojawił się w 1877 roku
Rozwój telefonii w XX i XXI wieku
Telefon błyskawicznie się rozprzestrzenił. Już w 1915 roku Amerykanie połączyli się przez cały kraj, a w 1927 roku przeprowadzono połączenie przez ocean.
Prawdziwa rewolucja zaczęła się wraz z telefonami komórkowymi:
- Pierwszy prototyp telefonu komórkowego – 1956, ważył aż 40 kg
- Pierwszy masowy telefon komórkowy – Motorola DynaTAC, 1973
- Pojawienie się smartfonów – IBM Simon (1992), potem era iPhone’ów i Androidów
- Nowoczesne funkcje – dotykowe ekrany, składane wyświetlacze, bezprzewodowa komunikacja (Bluetooth, NFC), zabezpieczenia biometryczne (czytniki linii papilarnych, rozpoznawanie twarzy)
Telefon, od prostej tuby, przeszedł drogę do małego, przenośnego komputera, który towarzyszy nam codziennie.
Podsumowując, Alexander Graham Bell zyskał trwałe miejsce w historii jako wynalazcę telefonu, bo zdobył patent i z powodzeniem rozwijał swój pomysł. Jednak nie wolno zapominać o innych pionierach, takich jak Antonio Meucci i Elisha Gray. Wspólny trud wielu osób doprowadził do powstania i rozwoju tego najważniejszego środka komunikacji, który nieustannie się zmienia i rośnie razem z nami.
