Ablacja serca – co to jest i na czym polega?

Ablacja serca to nowoczesny, mało inwazyjny zabieg wykonywany przez kardiologa, który pomaga rozwiązać problemy z zaburzeniami rytmu serca (arytmią). Operacja nie wymaga operacyjnego otwarcia klatki piersiowej. Lekarz wprowadza cienkie elektrody do serca przez naczynia krwionośne, zazwyczaj przez nakłucie w pachwinie. Celem zabiegu jest usunięcie lub odizolowanie fragmentu tkanki serca, który powoduje nieprawidłowe impulsy elektryczne. Dzięki temu powstaje niewielka blizna, która zatrzymuje przekazywanie tych sygnałów, przywracając naturalny rytm serca. Jest to skuteczna metoda, szczególnie wtedy, gdy leki nie pomagają lub pacjent nie toleruje leczenia farmakologicznego.

Zabieg ablacji nie tylko usuwa źródło arytmii. Często przynosi pacjentom dużą ulgę, poprawia samopoczucie i sprawia, że objawy, takie jak kołatanie serca, duszność czy omdlenia, ustępują. Krótki czas powrotu do zdrowia oraz mała inwazyjność sprawiły, że ablacja stała się coraz bardziej popularna – czasem nawet jako pierwsza opcja leczenia.

Ablacja – co to jest?

Ablacja serca (ablacja przezcewnikowa) to nowa metoda w leczeniu różnych zaburzeń rytmu serca. W przeciwieństwie do klasycznych operacji kardiochirurgicznych, zabieg ten wykonuje się bez dużych nacięć. Zabieg polega na dokładnym znalezieniu i zniszczeniu (albo odseparowaniu) niewielkich części serca odpowiedzialnych za powstawanie arytmii.

Zabieg wymaga precyzji i doświadczenia lekarzy. Jest skuteczny i bezpieczny, dlatego coraz częściej lekarze proponują go pacjentom, których arytmia mocno przeszkadza w codziennym życiu.

Na czym polega zabieg ablacji?

Ablacja polega na wprowadzeniu cienkich cewników (elektrod) do serca. Najczęściej używa się do tego nakłucia żyły w pachwinie. Lekarz wprowadza elektrody przez naczynia do serca, a ich położenie sprawdza dzięki promieniom rentgenowskim i specjalnym systemom mapowania, które pokazują obraz serca oraz impulsy elektryczne.

Waży etap zabiegu to badanie elektrofizjologiczne (EPS), które pozwala lekarzowi określić miejsce powstawania arytmii. Gdy już wiadomo, gdzie jest problem, przez cewnik aplikuje się energię (ciepło lub zimno), która specjalnie niszczy wybrany fragment tkanki serca. Tam tworzy się blizna i zaburzone sygnały już się nie rozchodzą.

Jakie są rodzaje ablacji?

W medycynie stosuje się kilka typów ablacji, różniących się rodzajem użytej energii. Oto najczęstsze:

• Ablacja prądem o częstotliwości radiowej (RF): Najczęstsza metoda. Używa ciepła (40-70°C), żeby zniszczyć chore miejsce. Systemy mapowania pozwalają na bardzo dokładne przeprowadzenie zabiegu.
• Krioablacja: Leczenie zimnem, gdzie końcówka elektrody schładzana jest nawet do minus 80°C. Zamarznięta tkanka obumiera i zamienia się w bliznę. Szczególnie sprawdza się przy migotaniu przedsionków.
• Ablacja alkoholowa: Rzadsza, stosowana najczęściej przy kardiomiopatii przerostowej. Lekarz podaje procentowy alkohol do konkretnej tętnicy, która zasila zbyt grubą część mięśnia serca. Fragment ten obumiera i zmniejsza swoją objętość.

Ablacja wykorzystywana jest także w innych dziedzinach medycyny, na przykład do zwalczania guzów w różnych narządach (płuca, piersi, tarczyca, wątroba).

Na jakie schorzenia stosuje się ablację?

Lekarz rozważa wykonanie ablacji po wcześniejszej analizie objawów, rodzaju oraz nasilenia arytmii i skuteczności leków. Zabieg jest często brany pod uwagę, gdy arytmia daje wyraźne objawy, pogarsza jakość życia lub może prowadzić do groźnych powikłań.

Przy niektórych typach zaburzeń rytmu serca, ablacja to nawet pierwsza propozycja leczenia zamiast leków.

Kiedy lekarz sugeruje ablację?

Ablacja najczęściej jest wskazana, gdy pojawiają się symptomy jak kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, ból w klatce czy omdlenia. Można ją rozważyć, jeśli:

• leki nie dają efektu,
• arytmia powraca mimo leków,
• leki wywołują poważne skutki uboczne.

Jeśli dana arytmia grozi poważnymi powikłaniami, jak udar czy zatrzymanie krążenia, ablację wykonuje się także przy łagodniejszych objawach. U młodych osób z niektórymi typami częstoskurczów, ablację można proponować już po pierwszym ataku.

Główne zaburzenia kwalifikujące do ablacji

• Migotanie przedsionków: Najczęstsza arytmia, prowadząca często do powikłań. Ablacja skutecznie przywraca i utrzymuje prawidłowy rytm serca.
• Trzepotanie przedsionków: Kolejna forma arytmii, zwykle leczona ablacją.
• Częstoskurcze nadkomorowe: Wiele arytmii powstających powyżej komór, na przykład częstoskurcz węzłowy, przedsionkowo-komorowy (w zespole WPW) czy częstoskurcz przedsionkowy. Ablacja jest tu bardzo skuteczna, oferując wysoką szansę na trwałe wyleczenie.
• Częstoskurcze komorowe: Arytmie pochodzące z komór, groźne zwłaszcza dla osób z chorym sercem. Zastosowanie ablacji może pomóc ograniczyć ich liczbę albo całkiem wyeliminować.
• Inne rzadkie arytmie: Gdy leki nie pomagają, zabieg ablacji jest opcją dla pacjentów z innymi, rzadszymi rodzajami zaburzeń rytmu.

Przeciwwskazania do ablacji

Chociaż ablacja jest bezpieczna, są sytuacje, kiedy nie można jej wykonać. Główne przeciwwskazania to:

• Skrzepliny w jamach serca: Obecność zakrzepu, szczególnie w lewym przedsionku, oznacza zakaz wykonania zabiegu ze względu na ryzyko poważnych powikłań.
• Trudności z dostępem do naczyń: Jeśli żyły są zablokowane lub zwężone tak, że nie da się wprowadzić cewników, ablacja nie jest możliwa.
• Skłonność do krwawień: Zaburzenia krzepnięcia krwi zwiększają ryzyko krwawienia podczas i po zabiegu.
• Obecność aktywnej infekcji: Infekcja może prowadzić do zakażenia miejsca wkłucia lub ogólnego zakażenia (sepsy).
• Niemożność leżenia na plecach: Po ablacji pacjent musi leżeć płasko przez kilka godzin – osoby, które nie mogą przyjąć tej pozycji, nie kwalifikują się do zabiegu.

Na ogół ciąża i miesiączka nie są powodem do rezygnacji z zabiegu, choć u kobiet w ciąży decyzja jest podejmowana bardzo ostrożnie.

Przygotowanie do ablacji

Przed zabiegiem bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie. Pacjent powinien stosować się dokładnie do instrukcji personelu medycznego.

Co zrobić przed zabiegiem?

• Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach i ziołach. Część leków, zwłaszcza wpływających na krzepliwość krwi, trzeba odstawić na kilka dni przed zabiegiem (zgodnie z zaleceniem lekarza).
• W dniu zabiegu pacjent powinien być na czczo – nie jeść i nie pić przez minimum 6 godzin przed ablacją. W razie konieczności zażywania leków stałych, można przyjąć je z odrobiną wody, po uzgodnieniu z lekarzem.
• Przed zabiegiem należy umyć ciało i ogolić pachwinę (miejsce wkłucia), najlepiej użyć do tego maszynki chirurgicznej, by uniknąć skaleczeń.
• Niepokój przed zabiegiem jest normalny. Personel medyczny jest gotów udzielić wsparcia i odpowiedzieć na wszystkie pytania.

Jakie badania są potrzebne przed zabiegiem?

Zanim lekarz wykona zabieg ablacji, zleca szereg badań wstępnych, np.:

• Badania laboratoryjne – morfologia, krzepliwość (INR, APTT), kreatynina (praca nerek), elektrolity, enzymy wątrobowe, glukoza.
• EKG – badanie czynności elektrycznej serca.
• ECHO serca – USG, które pokazuje wygląd i funkcjonowanie serca oraz ewentualne skrzepliny.
• Holter EKG – całodobowe (lub dłuższe) monitorowanie pracy serca i wykrywanie arytmii.
• RTG klatki piersiowej – pozwala ocenić wielkość serca i stan płuc.

W wybranych przypadkach wykonuje się tomografię komputerową (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) serca, aby dokładniej zobaczyć szczegóły anatomiczne, zwłaszcza przed ablację migotania przedsionków. Zalecana jest też szczepionka przeciwko WZW typu B.

Jak przebiega zabieg ablacji serca?

Zabieg odbywa się w pracowni elektrofizjologicznej w szpitalu. Pacjent nie jest usypiany całkowicie, ale może otrzymać leki uspokajające.

Zabieg wykonuje wykwalifikowany zespół: kardiolog, pielęgniarki i technicy. Całość przeprowadzana jest w sterylnych warunkach.

Ile trwa ablacja serca?

Zazwyczaj zabieg trwa od 2 do 6 godzin, zależnie od typu i stopnia zaawansowania arytmii. W prostszych przypadkach ablacja może trwać krócej, złożone zaburzenia wymagają więcej czasu. Całość obejmuje rozpoznanie miejsca arytmii (EPS), samo wypalanie lub zamrażanie, oraz czas na wprowadzenie i ustawienie cewników.

Czy ablacja jest bolesna?

Ablacja wykonywana jest ze znieczuleniem miejscowym. W miejscu nakłucia, najczęściej w pachwinie, nie powinno się czuć bólu. Podczas przesuwania cewników przez naczynia do serca, może pojawić się lekki ucisk lub dyskomfort. Przy aplikacji energii czasem czuć krótkie pieczenie lub ból w klatce piersiowej, jednak doznania te są zazwyczaj słabe i szybko mijają. W razie potrzeby personel poda dodatkowe leki przeciwbólowe.

Podczas zabiegu pacjent jest pod ścisłą kontrolą medyczną i może otrzymać leki uspokajające, aby złagodzić stres i ułatwić przebycie procedury.

Możliwe komplikacje po ablacji

Jak przy każdym zabiegu, także po ablacji mogą pojawić się powikłania. Na szczęście poważne komplikacje są rzadkie, a zabieg jest uważany za bezpieczny.

Najczęstsze skutki uboczne po ablacji

• Krwiak czy siniak w miejscu nakłucia – najczęstsze, zwykle ustępuje samo w ciągu kilku dni.
• Krwawienie – może wymagać uciskania lub krótkiej interwencji lekarza.
• Ból w okolicy pachwiny – zwykle niewielki i ustępuje w ciągu kilku dni.

Poważniejsze powikłania zdarzają się rzadko (ok. 1% przypadków):

• Uszkodzenie zastawki serca,
• Poważniejsze zaburzenia przewodnictwa – czasem trzeba potem wszczepić rozrusznik,
• Tamponada serca – nagromadzenie się krwi wokół serca (wymaga pilnej pomocy),
• Skrzepliny prowadzące do zatorów – mogą być niebezpieczne (np. udar, zatorowość płucna),
• Zwężenie żył płucnych – rzadko po ablacji migotania przedsionków.

Ablacja – czy to bezpieczny zabieg?

Ablacja serca jest zabiegiem o niskim ryzyku powikłań. Porównując do tradycyjnych operacji na sercu, ryzyko jest dużo mniejsze, a korzyści zwykle przewyższają ryzyka. Za bezpieczeństwo odpowiada nie tylko doświadczony zespół, ale także zaawansowane systemy mapowania, pozwalające dokładnie znaleźć chore miejsce i ograniczyć uszkodzenie zdrowej tkanki serca.

Zabieg można także wykonać u osób z rozrusznikiem serca.

Rekonwalescencja po ablacji – wskazania i wytyczne

Okres powrotu do zdrowia po ablacji serca przeważnie jest krótki, jeśli pacjent będzie stosował się do zaleceń personelu.

Ile trwa gojenie po ablacji?

Zaraz po zabiegu pacjent trafia na oddział, gdzie leży kilka godzin bez prostowania nogi, w której było wkłucie (zwykle 4-6 godzin), żeby nie doszło do krwawienia lub powstania siniaka. Pobyt w szpitalu trwa zwykle kilka godzin do jednej doby. Po powrocie do domu, trzeba unikać ciężkiej pracy i podnoszenia dużych ciężarów (minimum 7 dni).

Samo miejsce ablacji w sercu goi się do 3 miesięcy. Przez ten czas sporadycznie mogą wracać objawy arytmii – to wciąż normalne podczas gojenia. Ocena pełnego efektu zabiegu zwykle możliwa jest właśnie po tym czasie.

Aktywność fizyczna po ablacji

• Wracając do domu, należy stopniowo powracać do codziennych czynności,
• Należy unikać dużych wysiłków oraz podnoszenia ciężarów większych niż 10 kg przez co najmniej tydzień,
• Trzeba zadbać o higienę miejsca nakłucia, używając czystej bielizny i ręczników, najlepiej myć się pod prysznicem (woda nie powinna być zbyt gorąca),
• Lepiej unikać kąpieli w wannie lub basenach aż rana się wygoi,
• Po około tygodniu można zacząć stopniowo zwiększać aktywność, ale przez pewien czas trzeba unikać sportów ekstremalnych i intensywnych ćwiczeń.

W przypadku bólu w pachwinie, obrzęku lub gorączki – należy skontaktować się z lekarzem.

Jakie efekty daje ablacja?

Ablacja to obecnie jedna z najbardziej skutecznych metod walki z niektórymi arytmiami. Pozwala na długotrwałe lub trwałe usunięcie problemu, ogranicza przyjmowanie leków i minimalizuje ryzyko poważnych powikłań.

Jak działają efekty zabiegu ablacji?

• Zabieg powoduje ustąpienie lub znaczne ograniczenie liczby epizodów arytmii,
• U wielu osób pozwala znów uzyskać prawidłowy rytm serca i ograniczyć lub odstawić leki przeciwarytmiczne,
• Polepsza jakość życia: eliminuje uczucie kołatania serca, zmęczenie, duszności lub zasłabnięcia,
• Pełne efekty pojawiają się zazwyczaj po kilku miesiącach.

Długoterminowe skutki ablacji – tabela skuteczności

W razie powrotu arytmii po pierwszej ablacji, często można wykonać kolejny zabieg, który zwykle przynosi efekty.

Ablacja a kardiowersja – różnice

Kardiowersja i ablacja to dwa sposoby przywracania prawidłowego rytmu serca:

• Kardiowersja – polega na podaniu krótkiego impulsu elektrycznego (lub leku) przywracającego rytm, lecz nie usuwa przyczyny arytmii. Stosowana do szybkiego „wyłączenia” zaburzenia rytmu, ale arytmia może wracać.
• Ablacja – zabieg, podczas którego trwale niszczone jest źródło arytmii. Daje większą szansę na trwałe pozbycie się problemu.

Najczęściej zadawane pytania

Czy ablacja serca boli?

Zabieg najczęściej nie jest bolesny. Dzięki znieczuleniu miejscowemu pacjent nie czuje bólu w pachwinie. Możliwe są chwilowe nieprzyjemne doznania – pieczenie lub dyskomfort w klatce – ale zwykle są krótkie. W razie potrzeby lekarz poda dodatkowe leki na ból lub uspokojenie.

Jak długo się goi serce po ablacji?

Blizna w miejscu ablacji potrzebuje zwykle do 3 miesięcy, by się w pełni uformować i zablokować nieprawidłowe sygnały elektryczne. W tym czasie arytmia może jeszcze sporadycznie występować. Pełna ocena skuteczności zabiegu możliwa jest właśnie po trzech miesiącach.

Samo zagojenie miejsca nakłucia w pachwinie trwa zazwyczaj kilka dni do tygodnia.

Ablacja serca jest skutecznym, nowoczesnym sposobem walki z arytmią. Jeśli masz zaburzenia rytmu serca i lekarz proponuje Ci zabieg ablacji, warto zapytać o szczegóły i rozwiać wszelkie wątpliwości – dla komfortu i bezpieczeństwa podczas tej procedury.