Kabaczek a cukinia

Wiele osób zastanawia się, czy kabaczek i cukinia to różne warzywa, czy tylko dwie nazwy jednego. Odpowiedź jest prosta: to ta sama roślina z rodziny dyniowatych. Różnice wynikają głównie z dojrzałości owocu i zwyczajów językowych w różnych regionach. Młode, miękkie owoce nazywamy cukinią. Gdy urosną, stwardnieją i mają duże pestki, mówimy o kabaczku. W tym artykule opisujemy drobne różnice między tymi formami, ich wartości odżywcze, użycie w kuchni i zasady uprawy.

Kabaczek a cukinia – różnice i podobieństwa

Czy kabaczek i cukinia to to samo warzywo?

Tak. Kabaczek i cukinia to odmiana dyni zwyczajnej (Cucurbita pepo convar. giromontiina Greb.). W praktyce mówimy o tym samym gatunku na różnych etapach wzrostu. Cukinia to młody owoc, a kabaczek to owoc dojrzały.

Skąd różne nazwy? Cukinia pochodzi z Włoch. Jej włoska nazwa „zucchina” znaczy „mała dynia”. Stąd w polskim „cukinia”. Słowo „kabaczek” częściej spotyka się na południowym wschodzie Polski. Bywa też używane jako nazwa ogólna dla całej grupy. Częsty błąd to przekonanie, że kabaczek jest tylko żółty, a cukinia tylko zielona, albo że to różne gatunki. W rzeczywistości to ta sama roślina. Kolor nie przesądza o nazwie.

Budowa i wygląd – jak odróżnić kabaczka od cukinii?

Roślina wygląda tak samo, bez względu na to, czy mówimy o cukinii, czy o kabaczku. Ma łodygi wzniesione lub płożące, krótkie pędy i duże liście na długich ogonkach, często z jasnymi plamkami. Kwiaty są żółte, rozdzielnopłciowe, bardzo duże i owadopylne. Najpierw pojawiają się kwiaty męskie, potem żeńskie.

Różnice wynikają z wieku owocu. Cukinia jest mniejsza, miękka i delikatna. Skórka jest cienka i jadalna, miąższ soczysty, z małymi, miękkimi nasionami. Kabaczek to owoc dojrzały: większy, bardziej zaokrąglony lub beczułkowaty, z grubszą, twardszą skórką i dużymi pestkami. Miąższ bywa gąbczasty lub lekko włóknisty. Kolor może być zielony, żółty lub pomarańczowy w obu przypadkach.

Czym się różnią w smaku kabaczek i cukinia?

Smak jest podobny, ale odczucia zmieniają się przez inną teksturę. Młoda cukinia jest delikatna w smaku, jędrna i chrupiąca. Skórka jest cienka i nie wymaga obierania. Pestki są prawie niewyczuwalne po ugotowaniu.

Kabaczek ma smak mniej delikatny i bardziej neutralny. Skórka i pestki są twarde, zwykle się je usuwa. Miąższ chłonie przyprawy i marynaty, ale potrzebuje dłuższego gotowania lub pieczenia. Wśród odmian też zdarzają się różnice smakowe.

Odmiany i kolory – typy kabaczka i cukinii

Zielone i żółte odmiany cukinii

Cukinia występuje w wielu kolorach i kształtach. Najpopularniejsze są odmiany zielone:
– ‘Astra Polka’ – cętkowana, maczugowata, o długim i obfitym plonowaniu,
– ‘Soraya’ – wczesna, plenna, odporna na mączniaka rzekomego,
– ‘Cora’ – bardzo wczesna, ciemnozielona, dobra do uprawy w tunelu,
– ‘Ascona’ – o wysokiej odporności na choroby,
– ‘Black beauty’ – bardzo ciemna, do tunelu lub na pole,
– ‘Di nizza’ – okrągłe owoce.

Żółte odmiany także są popularne:
– ‘Atena Polka’ – wczesna, plenna, owoce pomarańczowo-żółte, maczugowate,
– ‘Goldena’ – cytrynowo-żółta aż po pomarańcz, delikatny miąższ, młode owoce dobre na surowo,
– ‘Paladin’ – owoce średnie, dobre do leczo i przetworów.
Kolor nie decyduje, czy to cukinia, czy kabaczek. O nazwie decyduje dojrzałość.

Popularne odmiany kabaczka

Kabaczek to po prostu dojrzała cukinia. Każda odmiana cukinii po osiągnięciu pełnej dojrzałości staje się kabaczkiem. Niektóre odmiany rosną większe, mają grubszą skórkę i twardsze pestki, co sprzyja użyciu ich jako kabaczka.

Przykłady odmian uprawianych z myślą o dużych owocach: ‘Acceste’, ‘Ambasador’, ‘Astra’, ‘Atena’, ‘Black Forest’ (jadalna i ozdobna), ‘Greta’, ‘Nimba’, ‘Soraya’, ‘Storr’s Green’, ‘Cocozelle von Tripolis’, ‘Krzaczasty Bezrozłogowy’, ‘Courges’, ‘Zuchino’. Wybór zależy od tego, do czego chcemy użyć owoców: przetwory, długie duszenie, pieczenie czy świeże dania po odpowiednim przygotowaniu.

Kabaczek i cukinia – wartości odżywcze i korzyści zdrowotne

Dlaczego warto włączyć cukinię i kabaczka do diety?

Cukinia i kabaczek są niskokaloryczne: 100 g to około 15-20 kcal. Mają około 95% wody, co pomaga w nawadnianiu i wspiera pracę organizmu. Zawierają błonnik, który poprawia trawienie, pomaga przy zaparciach i daje uczucie sytości.

Uznaje się, że nie gromadzą metali ciężkich. Delikatny smak sprawia, że pasują do wielu potraw wytrawnych i słodkich. Mają niski indeks glikemiczny, więc są dobrym wyborem dla osób z cukrzycą. To prosty sposób, by dodać do menu lekkie i zdrowe warzywo.

Witaminy i składniki mineralne w cukinii i kabaczku

Dostarczają wielu cennych składników. Znajdziemy w nich m.in.:
– witaminę C,
– witaminy A, E, K,
– witaminy z grupy B: B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna), B5, B6,
– kwas foliowy.

Minerały obecne w cukinii i kabaczku:
– potas,
– magnez,
– żelazo,
– cynk,
– miedź,
– mangan.

Zawierają też karotenoidy o działaniu przeciwutleniającym. Mogą wspierać ochronę komórek, korzystnie wpływać na krzepliwość krwi, rozwój płodu, oczyszczanie organizmu oraz łagodzenie dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Wpływają też na wygląd skóry, włosów i paznokci.

Przeciwwskazania do spożycia cukinii i kabaczka

To warzywa łagodne i zwykle dobrze tolerowane. Rzadko uczulają, dlatego pasują do diety większości osób. Szczególnie poleca się je osobom starszym, po zabiegach oraz przy wrażliwym żołądku. W takich sytuacjach lepiej obrać skórkę.

Wyjątkiem jest indywidualna alergia lub nietolerancja, co zdarza się rzadko. W razie wątpliwości warto porozmawiać z lekarzem lub dietetykiem, zwłaszcza w przypadku małych dzieci i chorób przewlekłych.

Kabaczek a cukinia dla dzieci i niemowląt

Od kiedy dziecko może jeść cukinię, a od kiedy kabaczka?

Oba warzywa można wprowadzać już na początku rozszerzania diety, zwykle od 6. miesiąca życia. Są lekkostrawne, łagodne i rzadko uczulają. Nie ma sztywnego podziału, kiedy podać cukinię, a kiedy kabaczka. Traktujemy je zamiennie, pamiętając o różnicach w strukturze.

Na start lepsza jest młoda cukinia: miękka skórka, brak twardych pestek, łatwe przygotowanie przecierów i zup krem. Podajemy gładkie purée, a z czasem większe kawałki w zupach czy placuszkach. Starszym niemowlętom można też podać kabaczka, ale należy obrać skórkę i usunąć pestki, aby nie utrudniały jedzenia i nie stwarzały ryzyka zakrztuszenia. To dobre źródło witamin i minerałów wspierających rozwój.

Uprawa kabaczka i cukinii w ogrodzie

Jak siać i pielęgnować cukinię oraz kabaczka?

Uprawa jest łatwa i daje dużo satysfakcji. Rośliny są plenne – z jednego krzaka zbierzemy dużo owoców. Wystarczy jedna paczka nasion. Dla przeciętnej rodziny wystarczą 3 krzaki.

Cukinia i kabaczek lubią ciepło, słońce i żyzną glebę. Najlepsze jest miejsce osłonięte od wiatru. Siejemy do gruntu w połowie maja, gdy minie ryzyko przymrozków. Aby przyspieszyć zbiory, można wysiać nasiona w kwietniu do doniczek i po około 4 tygodniach wysadzić rozsadę. Mają palowy korzeń, więc przesadzamy ostrożnie. Zachowujemy rozstaw 1 m × 1 m. Jesienią warto dodać obornik lub kompost, a w sezonie stosować nawozy wieloskładnikowe do warzyw. Podlewamy regularnie, zwłaszcza w suszy, ale nie moczymy liści, by ograniczyć choroby grzybowe. Ściółka pomaga utrzymać wilgoć i chroni owoce leżące na ziemi. Dobrze rosną obok cebuli, czosnku, grochu, fasoli, szpinaku, sałaty, kopru i pietruszki.

Najczęstsze choroby i szkodniki kabaczka oraz cukinii

Rośliny są dość odporne, ale czasem chorują. Choroby wirusowe to m.in. mozaika arbuza, mozaika ogórka, żółta mozaika cukinii. Nie ma na nie skutecznych środków, więc ważna jest profilaktyka: zdrowy materiał siewny i ograniczanie owadów przenoszących wirusy.

Częste są choroby powodowane przez lęgniowce i grzyby:
– mączniak prawdziwy,
– mączniak rzekomy,
– szara pleśń.
Widać je jako biały lub szary nalot, plamy i gnicie owoców. Pojawiają się po ulewach i przy zbyt gęstym sadzeniu. W razie problemów stosujemy odpowiednie środki grzybobójcze. Szkodniki, np. przędziorek chmielowiec, wysysają soki i osłabiają liście. Regularnie oglądamy rośliny i reagujemy szybko.

Kiedy zbierać i jak przechowywać plony?

Zbiory trwają zwykle od lipca do końca września. Owoce zbieramy co kilka dni. Najlepsza cukinia to ta do około 20 cm długości: ma cienką skórkę, soczysty miąższ i małe nasiona. Można ją jeść w całości, bez obierania i wydrążania.

Pozostawione na roślinie owoce dojrzewają do kabaczków: większych, z twardą skórką i pestkami. Nadają się do przetworów i dań wymagających dłuższego gotowania. Świeże owoce przechowujemy w chłodnym, ciemnym i suchym miejscu około 3 tygodni. Na dłużej najlepiej je zamrozić (plastry lub kostka w szczelnych pojemnikach). Sprawdzają się też marynowane w occie, w ketchupie i dżemach. Przy mrożeniu warzyw o dużej zawartości wody warto je dobrze przygotować, by zachować smak i strukturę.

Kabaczek a cukinia w kuchni – do czego je wykorzystać?

Najpopularniejsze dania z cukinii i kabaczka

To bardzo uniwersalne warzywa. Pasują do przekąsek, obiadów i przetworów. Sprawdzone pomysły:
– grillowane plastry z oliwą i czosnkiem,
– leczo z papryką i pomidorami,
– faszerowana cukinia lub kabaczek (mięso, ryż, warzywa),
– zupy krem,
– placki z tartej cukinii,
– kotlety warzywne w panierce,
– ketchup, dżem, wersje w słodkiej marynacie przypominającej ananasa.

Jak przygotować kabaczka i cukinię – sposoby obróbki

Młoda cukinia jest prosta w użyciu: myjemy, kroimy i gotowe. Nie trzeba obierać ani usuwać pestek. Mięknie szybko podczas krótkiego smażenia, duszenia, pieczenia czy grillowania.

Kabaczek wymaga więcej pracy: obieramy skórkę, usuwamy pestki. Miąższ potrzebuje dłuższej obróbki. Dobrze sprawdza się w plackach, leczo, zupach krem i zapiekankach. Lepiej chłonie marynaty, więc nadaje się do przetworów. Świetnie smakuje faszerowany; twardsze składniki farszu warto wcześniej podsmażyć.

Czy można jeść cukinię i kabaczka na surowo?

Tak. Młoda cukinia jest bardzo dobra na surowo: chrupiąca, z cienką skórką. Można dodać ją do sałatek, surówek i „makaronów” z warzyw.

Kabaczek też można zjeść na surowo po obraniu i wydrążeniu, ale jego miąższ jest mniej delikatny. Sprawdzi się w sałatkach, jeśli pasuje nam bardziej wyraźna struktura. Zawsze wybieramy świeże, jędrne okazy.

Przepisy z kabaczkiem i cukinią

Zupa krem z kabaczka

Prosta, gładka i sycąca. Czas przygotowania: około 50 minut.

Składniki: dojrzały kabaczek (obrany, bez pestek), cebula, czosnek, masło lub oliwa, bulion warzywny, sól, pieprz, zioła (bazylia, natka), opcjonalnie śmietanka lub mleczko kokosowe.

Przygotowanie:
– pokrój kabaczka w kostkę,
– podsmaż cebulę i czosnek na maśle/oliwie,
– dodaj kabaczka, chwilę podsmaż,
– zalej bulionem i gotuj do miękkości,
– zblenduj na gładko, dopraw,
– podaj z grzankami, pestkami dyni lub jogurtem.

Zapiekanka z cukinii z warzywami

Prosta, szybka i sezonowa. Czas: około 1 godzina 25 minut.

Składniki: młoda cukinia, papryka, pomidory, cebula, pieczarki, opcjonalnie szpinak i brokuł, ser (feta, mozzarella lub żółty), jajka, śmietana lub przecier pomidorowy, przyprawy (sól, pieprz, oregano, słodka papryka).

Przygotowanie:
– pokrój warzywa; cukinii nie obieraj,
– ułóż warstwami w naczyniu, przesypując serem i przyprawami,
– zalej masą jajeczną (z odrobiną śmietany) lub sosem pomidorowym,
– zapiekaj, aż warzywa zmiękną, a ser się zrumieni.

Smażony kabaczek w panierce

Klasyk w prostym wydaniu. Czas: około 30 minut.

Składniki: kabaczek (obrany, bez pestek), sól, mąka, jajka, bułka tarta, olej, dodatki: sos czosnkowy lub jogurtowy, koperek.

Przygotowanie:
– pokrój kabaczka w grube plastry,
– posól i odstaw na kilka minut, potem osusz,
– obtocz w mące, jajku i bułce tartej,
– smaż na złoto z obu stron,
– podawaj na ciepło z ulubionym sosem; można dodać plaster sera lub farsz mięsny.

Leczo z cukinią i kabaczkiem

Aromatyczne danie jednogarnkowe, idealne na lato i wczesną jesień.

Składniki: cebula, papryka, pomidory lub przecier, młoda cukinia, kabaczek (obrany i bez pestek), olej, sól, pieprz, słodka papryka, opcjonalnie chili, kiełbasa lub boczek.

Przygotowanie:
– podsmaż cebulę i paprykę,
– dodaj pomidory/przecier,
– wrzuć pokrojoną cukinię i kabaczka,
– duś pod przykryciem do miękkości,
– dopraw; jeśli używasz kiełbasy lub boczku, podsmaż je wcześniej i dodaj do garnka.
Leczo jest pyszne od razu i po odgrzaniu następnego dnia.