Kto to jest akolita i jaką pełni rolę?
Zastanawiasz się, kim jest akolita i jakie ma zadania w Kościele? Odpowiedź jest prostsza, niż może się wydawać, choć rola ta ma swoją długą historię i ważne znaczenie. W Kościele katolickim akolita to wierzący, który został wyznaczony do pomagania księdzu i diakonowi podczas liturgii. Oprócz tej pomocy, akolita niesie też wsparcie ludziom chorym i potrzebującym. Akolita to ktoś, kto służy zarówno przy ołtarzu, jak i wynikającej z wiary miłości do drugiego człowieka.
Trzeba zaznaczyć, że zawód akolity istnieje w Kościele od bardzo dawna. Zmienił się zwłaszcza po reformach liturgicznych po Soborze Watykańskim II. Dzisiaj akolitat nie jest już tylko etapem przed zostaniem księdzem – to niezależna i uznana posługa, z której mogą korzystać zarówno mężczyźni, jak i kobiety.
Co to znaczy być akolitą?
Akolitą w Kościele katolickim nazywa się osobę świecką, która przeszła szkolenie i została oficjalnie wyznaczona do spełniania określonych funkcji podczas Mszy i innych uroczystości religijnych. Akolita pełni swoją funkcję na stałe. Może się zdarzyć, że po przerwaniu nauki w seminarium jego zadania zostają zawieszone.
Akolita wykonuje różne zadania przy ołtarzu, które dawniej mogli pełnić tylko duchowni. Z urzędu jest także nadzwyczajnym szafarzem Komunii Świętej. Jego pomoc jest bardzo ważna dla prawidłowego przebiegu Mszy oraz w niesieniu sakramentów osobom, które nie mogą brać udziału w życiu parafii.
Pochodzenie słowa akolita
Słowo „akolita” pochodzi ze starogreckiego – od ἀκόλουθος (akólouthos), czyli „towarzysz” lub „ten, który idzie za kimś”. Wywodzi się także od czasownika ἀκολουθέω (akóloutheo), co oznacza „iść za kimś” lub „towarzyszyć”.
To dobrze oddaje, kim jest akolita. Akolita to osoba, która wspiera księdza i diakona, służy przy ołtarzu i naśladuje Jezusa. W codziennej mowie słowo to czasem oznacza po prostu wiernego pomocnika lub zwolennika, ale w Kościele określa konkretną funkcję ściśle związaną z liturgią i służbą.
Kto w Kościele katolickim może być akolitą?
Obecna rola akolity w Kościele katolickim ukształtowała się przez lata. Dzisiaj akolita to nie tylko osoba pomagająca podczas liturgii, ale ktoś gotowy pomagać innym, pomagać w parafii i podejmować różne zadania. Akolita powinien wykazywać się wiarą, odpowiedzialnością i chęcią służenia.
Od 2021 roku, dzięki decyzji papieża Franciszka, akolitą może zostać zarówno mężczyzna, jak i kobieta. To pokazuje, że wszyscy wierni mogą uczestniczyć w życiu Kościoła i mieć swój udział w działaniach liturgicznych.
Jak wygląda historia akolity?
Posługa akolity istnieje w Kościele od pierwszych wieków chrześcijaństwa. Przez długi czas była jednym z tzw. niższych święceń, które dostawały osoby przygotowujące się do kapłaństwa. Istniały cztery takie stopnie: ostiariusz (opieka nad kościołem), lektor (czytanie Słowa Bożego), egzorcysta (prowadzenie modlitw o uwolnienie) oraz właśnie akolita.
Stan ten zmienił się po Soborze Watykańskim II w latach 60. XX wieku. Papież Paweł VI w dokumencie „Ministeria Quaedam” z 1972 roku zmienił te święcenia na świeckie posługi – zachowano tylko akolitę i lektora. Dzięki temu akolitat przestał być tylko etapem do kapłaństwa i stał się oddzielną posługą dostępną dla świeckich.
Kto może zostać akolitą? Wymagania i droga
Żeby być akolitą, trzeba czuć się powołanym do tej służby oraz spełnić kilka warunków. W różnych diecezjach wymagania mogą się trochę różnić, ale zwykle są takie:
- odpowiedni wiek
- dojrzałość w wierze
- czynny udział w życiu parafii
- ukończenie kursu i formacji
Akolitat mogą otrzymać także alumni seminariów oraz kandydaci do diakonatu stałego – w ich formacji jest to kolejny krok przed święceniami.
Wyznaczenie akolity leży w gestii biskupa diecezji lub przełożonego zakonnego. Uroczysty moment powołania ma miejsce podczas Mszy, wtedy kandydat dostaje naczynie z chlebem nebo kielich z winem – to znaki jego roli przy ołtarzu.
Zadania i przywileje akolity stałego
Akolita, gdy zostanie ustanowiony podczas specjalnego obrzędu, ma określone obowiązki i prawa. Wyróżnia go to spośród innych świeckich pomagających w liturgii. Jego rola jest trwała i widoczna – działa w imieniu całego Kościoła. Obowiązki akolity w każdym przypadku reguluje dokument „Ministeria Quaedam”.
Podczas Mszy i innych liturgii, akolita ma pierwszeństwo w niektórych posługach przed innymi osobami świeckimi. Pomoc akolity jest ważna zwłaszcza tam, gdzie potrzeba wsparcia przy liturgii.
Różnice między akolitą a innymi posługującymi
| Funkcja | Czas trwania | Prawa i zadania |
|---|---|---|
| Akolita ustanowiony | Na stałe | Może być szafarzem Komunii Świętej i puryfikować naczynia liturgiczne |
| Nadzwyczajny szafarz Komunii Świętej | Wyznaczany na czas określony | Może rozdawać Komunię, zwykle nie puryfikuje naczyń |
| Ministrant | Zwykle na czas służby w parafii | Pomaga przy ołtarzu, nie ma uprawnień do Komunii i puryfikacji |
Największa różnica leży w trwałości posługi – akolitą jest się dożywotnio, a większość pozostałych funkcji jest ograniczona w czasie i zakresie. Akolita może puryfikować naczynia po Komunii, co jest jego wyjątkowym zadaniem.
Co należy do obowiązków akolity?
Zadania akolity dzielą się na dwie główne grupy: te podczas liturgii i te poza nią. Akolita uczestniczy w wielu aspektach życia Kościoła – nie tylko podaje księdzu kielich, ale także pomaga ludziom w potrzebie.
Swoją służbę akolita powinien wykonywać z miłością do Eucharystii i troską o wspólnotę. Ważna jest jego postawa i gotowość niesienia pomocy.
Akolita podczas liturgii: konkretne obowiązki
Podczas Mszy i innych uroczystości kościelnych akolita:
- niesie krzyż i świece podczas wejścia
- podaje mszał księdzu lub diakonowi
- pomaga przy przyjmowaniu darów ofiarnych
- przygotowuje ołtarz (rozkłada korporał, puryfikaterz, przynosi kielich)
- w razie braku diakona pomaga przy okadzeniu darów, ołtarza czy wiernych
- podaje patenę z chlebem podczas Eucharystii
- rozdziela Komunię Świętą, gdy potrzeba więcej pomocników
- puryfikuje i sprząta naczynia po Komunii (gdy nie ma diakona)
Obowiązki akolity poza liturgią
Akolita działa także poza samą Mszą, do jego zadań należy między innymi:
- zanoszenie Komunii Świętej chorym i tym, którzy nie mogą być na Mszy
- w wyjątkowych wypadkach podawanie Komunii osobom konającym
- wystawienie Najświętszego Sakramentu do adoracji (bez błogosławieństwa)
- prowadzenie niektórych nabożeństw, np. Drogi Krzyżowej (przy braku księdza)
- udzielanie się w parafii: współorganizacja pomocy, wolontariat, przygotowywanie uroczystości
Zostać akolitą to ważne zadanie w Kościele. Akolita nie tylko pomaga przy ołtarzu, but dociera do tych, którzy liczą na wsparcie i obecność Kościoła. Jego działalność pokazuje żywą wiarę i chęć niesienia pomocy w zwykłym życiu wspólnoty.
